We staan nog maar aan het begin van de digitale revolutie en de mogelijkheden die de technologie ons te bieden heeft gaan ver. Internet is allang geen instrument meer: het is een manier van leven geworden die zo diep ingeworteld is in onze maatschappij dat complete steden zich instellen op een volledige online toekomst. Smart cities ontstaan, hoewel deze steden nog steeds afhankelijk zijn van hun inwoners.

Internet was amper dertig jaar geleden nog een middel om bestandjes en mails mee te verzenden en is tegenwoordig de reden dat smartphones, slimme auto’s en tientallen andere ‘slimme’ elektronische apparaten bestaan. Van slimme huishoudens gaan we op digitaal gebied een schaalvergroting aan: wereldwijd worden er steeds meer smart cities ontwikkeld waarbij technologie en het internet een constante zijn die het leven van inwoners verbeteren. Toch klinkt dat nogal abstract: een stad die op alle fronten altijd verbonden is. Laten we, voordat we kijken naar de rol van inwoners in een smart city, eens kijken naar wat een smart city nu eigenlijk is.

Wat is een smart city?

Om te begrijpen wat een slimme stad is – of smart city zoals we dit concept vanaf nu zullen noemen in dit artikel – moeten we met name één term snappen: the Internet of Things, ook wel IoT genoemd. Zoals we hierboven schreven, zijn er vandaag de dag tal van apparaten die constant met het internet verbonden zijn en dus continu data over de gebruikers verzenden. Die veelheid aan data geeft speciaal ontwikkelde software de mogelijkheid prognoses te ontwikkelen.

Een voorbeeld: je hebt een slimme HR-ketel die vanwege een reeks berekeningen over het gebruik, de locatie waar hij zich bevindt, de omstandigheden waarin het apparaat wordt gebruikt, etcetera, precies weet of en wanneer er reparaties nodig zijn. Dit is een voorbeeld op zeer lokaal niveau, maar als we het richting de smart city gaan: in de gemeente Woensdrecht werden in 2017 een serie slimme lantaarnpalen langs een donker fietspad gezet die dankzij wifi-sensoren weten of er iemand aan komt fietsen. De lichten gaan dan pas aan, en golven qua sterkte mee met de snelheid van de weggebruiker. De veiligheid van de fietser wordt beter, energie wordt bespaard én de impact op omliggende flora en fauna blijft beperkt. Dankzij de data die deze lantaarnpalen verzamelen, worden er dus meerdere vliegen in één klap gevangen.

Bij een smart city zijn zo goed als alle onderdelen van een stad verbonden met elkaar, zij het via sensoren, zij het via het internet, met systemen die op basis van alle binnenkomende data zichzelf continu ontwikkelen en bijleren (en dus slim zijn). Een stad wordt efficiënter en dat heeft heel veel voordelen, maar het is niet alleen maar technologie dat een rol speelt in de totstandkoming van een smart city. Inwoners spelen een even grote, zo niet grotere rol.

De rol van inwoners in een smart city

Voor de generaties die zijn opgegroeid met George Orwell’s 1984 is het idee van het continue verzamelen van data door autoriteiten die op basis daarvan beleid maken geen fijn idee. Ongevraagd belanden we in een soort experiment waarvan we half niet weten wat de negatieve gevolgen kunnen zijn. De Nederlandse Autoriteit Persoonsgegevens (AP) besloot, nadat steeds meer gemeenten het idee van een smart city gingen omarmen, een onderzoek in te stellen naar hoe er met de verschillende data over bewoners wordt omgegaan. De AP wil daarnaast dat gemeenten een inschatting maken van eventuele risico’s en aangeven hoe ze met die risico’s omgaan.

De rol van inwoners in een smart city is dermate groot dat op basis van hun data de stad wordt ontworpen. Een smart city zonder inwoners is een lege huls, als een hypermoderne raceauto zonder bestuurder. Door te bewegen, door te doen, door te zijn zorgen inwoners van een stad ervoor dat er een modernere samenleving wordt opgebouwd. Een samenleving die zorgt voor voordelen: transport, gezondheidszorg, milieu, veiligheid, het is slechts een greep uit de thema’s die dankzij de slimme technologie van smart cities verbeteren, maar daarbij wel de data van inwoners nodig hebben.

Inwoners zijn nodig om de problemen te veroorzaken die dankzij slimme technologie opgelost kan worden. Bijvoorbeeld: door de toename van auto’s neemt het aantal files in een stad toe, met bepaalde knooppunten als aanwijsbare knelpunten in de verkeersproblematiek. Slimme kruispunten met sensoren in de grond, slimme verkeerslichten of zelfs omleidingen kunnen uitkomst bieden. Uiteindelijk zijn alle weggebruikers bij deze slimme oplossingen gebaat, maar voor die oplossingen is dus wel data nodig.

Hoe profiteren inwoners van een smart city?

Zoals uit bovenstaand voorbeeld al blijkt, kunnen inwoners van een smart city op heel veel verschillende manieren profiteren. We zetten een aantal thema’s op een rijtje en kijken hoe er, aan de hand van praktijkvoorbeelden, geprofiteerd kan worden door inwoners.

• Openbare weg: Slimme technologie kan met name voor de openbare weg en de mobiliteit van mensen een enorme rol spelen. Dankzij het monitoren van mensen en voertuigen kunnen autoriteiten inspelen op verkeersdrukte, waarbij de data die slimme apparaten ontvangen voor oplossingen zorgen door verkeerslichten aan of juist uit te zetten, een brug open te doen, snelheidslimieten vast te stellen of een spitstrook te openen.
• Milieu: Ook voor de volksgezondheid kan slimme technologie van grote waarde zijn. Luchtvervuiling kan gemeten worden, en er kan gelijk gekeken worden wat de oorzaak en daarmee de oplossing is. De kwaliteit van bodemwater, risico’s rondom hittegolven in steden: een slim apparaat en een berg data is alles wat nodig is om te zorgen dat risico’s voor de inwoners van een gemeente voorkomen kunnen worden.
• Veiligheid: Ook veiligheid kan verbeterd worden dankzij slimme technologie. We noemden eerder al het voorbeeld van de gemeente Woensdrecht, die dankzij slimme straatverlichting zorgde voor meer veiligheid bij fietsers die ’s nachts naar huis moesten. Maar de inzet van slimme technologie kan nog veel verder gaan, al is de vraag of je dat in Nederland moet willen. In China hangen zoveel camera’s en zijn alle burgers op gezichtskenmerken geregistreerd, dat als er iemand gezocht wordt deze persoon binnen enkele uren aangehouden kan worden, puur dankzij de slimme systemen van de overheid. De BBC testte het uit, en het werkt zéér goed.
• Energie: Bepalen waar zonne- of windenergie het meest oplevert, kijken hoe er in wijken met duurzame energie wordt omgegaan, energieverbruik besparen door slimme toepassingen, ook voor het energiegebruik van een gemeente kan slimme technologie wonderen doen.
• Zorg: Wat je vaak ziet met slimme technologie, met name in smart cities, is dat het op meerdere thema’s voordelen brengt. Een bijkomend voordeel van sensoren die luchtkwaliteit meten is bijvoorbeeld dat er naast het milieu ook wordt gezorgd voor bijvoorbeeld astmapatiënten, die kunnen kijken waar in een stad ze ademhalingsproblemen zouden kunnen krijgen.

Hoe betrek je inwoners bij een smart city?

Er zijn dus voordelen genoeg. Maar hoe betrek je inwoners bij een smart city? Hoe maak je inwoners bewust van de essentiële rol die ze spelen bij de totstandkoming van een smart city? Samenwerking is de sleutel.

Een gemeente die kijkt naar hoe smart city-toepassingen van waarde kunnen zijn moet inwoners in een vroegtijdig stadium betrekken. In de eerste fasen van het project, maar ook daarna, is de informatievoorziening van groot belang. Omdat het idee achter smart cities wereldwijd nog maar net ontwikkeld wordt, zijn er nog veel vragen. Niet alleen bij overheden, maar vooral bij inwoners.

Zorg er dus voor dat inwoners te allen tijde geïnformeerd worden over plannen van de gemeenten, nieuwe projecten en de rol die deze inwoners spelen. Als gemeenten willen weten op welke thema’s er verbetering nodig is in hun wijken, doen ze er wederom goed aan hun oor te luisteren te leggen bij de inwoners zelf. Voelen zij zich onveilig? Hebben ze last van files? Hebben ze last van de luchtkwaliteit? Op basis van de input van inwoners kunnen beleidsbepalers in een gemeente kijken welke uitkomst slimme technologie kan bieden, om deze projecten vervolgens samen met inwoners op te starten.

Als er zaken zijn waarbij burgers direct profiteren van de smart city, bijvoorbeeld bij het eerdergenoemde voorbeeld van astmapatiënten die kunnen kijken waar de luchtkwaliteit het slechtst is, moet deze groep ook gericht benaderd worden. Zij moeten uiteraard leren met de toepassingen om te gaan en begrijpen op welke manier zij ervan kunnen profiteren.

Hoe Gemeentepeiler bijdraagt aan een smart city

Samenwerking met burgers door middel van directe communicatie en het peilen van meningen is dus van essentieel belang voor een gemeente als zij de stap willen zetten naar een smart city. Zoals we al zeiden, een smart city zonder inwoners is een lege huls, maar je kan inwoners die smart city niet intrekken. Je kan ze de technologie niet opleggen: het is belangrijk ze uit te leggen dat, door onderdeel te zijn van eventuele “problemen”, burgers ook gelijk onderdeel zijn van de oplossing.

Gemeentepeiler is hét platform bij uitstek om burgers enerzijds te informeren, met hen te communiceren en ze te betrekken. Dankzij de verscheidenheid aan functies op het platform kunnen burgers vanaf het eerste moment meegenomen worden op de spannende reis die de transformatie naar een smart city is.

Het platform bestaat uit een applicatie die gedownload kan worden op alle smartphones. Via de app kunnen beleidsbepalers van een gemeente op een hele gerichte manier mensen informeren – een wijk, een bepaalde doelgroep of alle inwoners van een gemeente – bijvoorbeeld over plannen omtrent een smart city-project.

Als een gemeente een pilotfase wil doorlopen met zo’n nieuwe toepassing, en wil weten of er burgers zijn die welen meewerken, dan kan er via Gemeentepeiler gecommuniceerd worden met de inwoners. Door inwoners vroeg te betrekken laat een gemeente immers zien de burgers serieus te nemen, wat de betrokkenheid zal vergroten.

Maar ook als het gaat om het verzamelen van meningen, het geven van input en het aangeven van prioriteiten is Gemeentepeiler een perfect platform. Gemeenten kunnen eigen peilingen met een druk op de knop versturen naar hun inwoners, en omdat de peilingen als notificatie op de smartphone ligt de respons altijd hoger.

Conclusie

Technologie speelt een steeds grotere rol in onze samenleving, en steeds meer gemeenten zien in dat de data over hun inwoners van grote waarde kunnen zijn voor het beleid en de stadsplanning binnen zo’n gemeente. Smart cities hebben de toekomst, maar de technologie is niets waard als inwoners er niet actief bij betrokken worden. Informeren, communiceren en betrekken zou de nationale mantra moeten zijn. Gemeentepeiler is er voor gemeenten en hun burgers om hen in deze spannende ontwikkeling te ondersteunen. Een smart city kan pas tot volledige wasdom komen als de plannen gedragen worden door alle onderdelen van een maatschappij. Gemeentepeiler verbindt die onderdelen, op weg naar een slimme toekomst.