Wijken en buurten zijn de levensaders van een gemeente. Het is vaak het eerste waar mensen naar kijken als ze een woning huren of kopen. Om ervoor te zorgen dat burgers zich prettig voelen in een wijk, is burgerparticipatie een instrument bij uitstek om meningen te pijlen. Door de komst van de omgevingswet 2024 wordt burgerparticipatie steeds belangrijker.
Hoewel we slapen en wonen in huizen en appartementen, vindt een groot deel van ons leven plaats buiten de deur. Daar waar jongeren op pleintjes voetballen of op straat samenkomen. Waar mensen de hond uitlaten of hun kinderen laten spelen. Waar ouderen een ommetje maken en waar verliefde stelletjes samenkomen in een park. Waar gezinnen gaan picknicken en buren gaan barbecueën.
Daarbuiten, dat is de wijk. Voor veel mensen is een leefbare wijk haast belangrijker dan hun eigen woning die in die wijk staat. Een leefbare wijk, dat is wat iedereen wilt. Tegelijkertijd vertaalt het begrip “leefbaar” zich voor iedereen op een andere manier. De een zoekt een levendige wijk, met veel contact met de buren en plekken om samen te komen, terwijl de ander juist een stille, schone wijk zoekt zonder te veel omgevingsgeluid. Weer een ander zoekt veilige wijk, waar kinderen veilig op straat kunnen spelen terwijl een ander juist zoekt naar een wijk waar overdag en ’s avonds veel te doen is.
Ieder wat wils, ieder zijn eigen smaak. Inwoners van een gemeente zijn een reflectie van de maatschappij en die is enorm divers. Daardoor heeft iedereen ook zijn of haar eigen mening over hoe een wijk eruit zou moeten zien. Iedereen tevreden krijgen, is dus een enorme opgave. Een opgave die een gemeente alleen kan bereiken door burgers actief te betrekken in de invulling van de openbare ruimte. Want wie met burgerparticipatie de openbare ruimte inricht, kan rekenen op vaak betrouwbare, creatieve en interessante ideeën.
Sterker nog, binnen twee jaar wordt het betrekken van burgers, ondernemers en organisaties in de invulling van de openbare ruimte wettelijk verplicht, middels de Omgevingswet 2024. Het is tijd voor gemeenten om eens goed te kijken hoe zij burgerparticipatie willen inzetten om aan die naderende wettelijke verplichtingen te doen. Het is tijd voor de Gemeentepeiler app, hét instrument om breed gedragen burgerinitiatieven van de grond te krijgen en de openbare ruimte tot een plek te maken waar iedereen zich thuis voelt.
Omgevingswet 2024: Wat staat er in? Zoals de Omgevingswet 2024 al aangeeft in de naam, gaat het hierbij om een wet die vanaf 2024 in werking zal treden voor alle gemeenten in Nederland. Voor inwoners en ondernemers in een gemeente betekent dit een nieuwe benadering van de besluitvorming over de openbare ruimte, waarbij hun betrokkenheid wordt gestimuleerd, hoewel niet wettelijk verplicht.
Voor sommige aspecten van de openbare ruimte is burgerparticipatie al een gangbare praktijk, en de Omgevingswet 2024 verenigt alle bestaande wetten, waardoor gemeenten meer verantwoordelijkheid krijgen in het beheer van hun lokale omgeving.
Hoewel participatie niet formeel verplicht is, moedigt de wet gemeenten aan om in een vroegtijdig stadium burgers, ondernemers en maatschappelijke organisaties te betrekken bij de besluitvorming over projecten die de openbare ruimte aangaan. Dit is om ervoor te zorgen dat ontwikkelingen in lijn zijn met de behoeften en wensen van de lokale gemeenschap.
De Omgevingswet verlegt de focus naar een meer geïntegreerde en holistische benadering van ruimtelijke planning, met de nadruk op coördinatie tussen verschillende thema’s zoals waterbeheer, bodemkwaliteit en luchtkwaliteit. Dit vereist van gemeenten een proactieve houding in het samenwerken met verschillende belanghebbenden en het faciliteren van participatieprocessen om een duurzame en samenhangende omgevingsvisie voor hun gebieden te ontwikkelen.
De wet biedt gemeenten de flexibiliteit om hun eigen omgevingsvisie te creëren, die afgestemd is op zowel lokale als nationale doelstellingen. Hierbij speelt participatie een centrale rol in het creëren van transparante en inclusieve besluitvormingsprocessen, waarbij het aan de gemeenten zelf is om te bepalen hoe ze deze participatie vormgeven en integreren in hun beleid.
Hoe de openbare ruimte er dankzij de omgevingswet 2024 op vooruit gaat
Met de inwerkingtreding van de Omgevingswet in 2024, heeft Nederland een significante stap gezet naar een meer geïntegreerde en interactieve aanpak van ruimtelijke planning. Deze wet, die regionale en nationale wetgeving samenbrengt, belooft de openbare ruimte aanzienlijk te verbeteren door de leefbaarheid te verhogen. Dit wordt mogelijk gemaakt doordat inwoners actief kunnen participeren in het vormgeven van hun leefomgeving, waardoor zij direct invloed hebben op wat ‘leefbaarheid’ voor hen betekent.
De Omgevingswet 2024 introduceert zes kerninstrumenten om de doelen van de wet te realiseren. Hoewel sommige van deze instrumenten, zoals de Rijksregels, beperkt zijn in het faciliteren van burgerparticipatie, bieden andere zoals de Omgevingsvisie en het Omgevingsplan (de concrete uitvoering van de visie) uitgebreide mogelijkheden voor burgers om hun stem te laten horen. Door middel van tools zoals Gemeentepeiler kunnen gemeenten effectief communiceren met hun inwoners, door peilingen en informatie direct naar de smartphones van burgers te sturen.
Een bijzonder interessant aspect van de Omgevingswet is het kerninstrument Omgevingsvergunning, waardoor burgers en andere partijen zelf vergunningen kunnen aanvragen om de openbare ruimte naar wens in te richten. Dit hoge niveau van burgerparticipatie vereist een zorgvuldige begeleiding van gemeenten, vanaf het verstrekken van informatie over hoe de wet werkt en hoe vergunningen aangevraagd dienen te worden, tot aan de realisatie van projecten. Deze aanpak zorgt voor een intensievere samenwerking tussen gemeente en burger dan ooit tevoren.
De flexibiliteit die de wet biedt aan gemeenten om hun eigen omgevingsbeleid te ontwikkelen, opent deuren voor innovatieve en op maat gemaakte oplossingen die aansluiten bij de specifieke behoeften van lokale gemeenschappen. De Omgevingswet 2024 vormt zo een katalysator voor een meer participatieve, responsieve en adaptieve vorm van stadsplanning. Het stelt gemeenten in staat om niet alleen te voldoen aan de huidige behoeften van hun inwoners, maar ook om proactief in te spelen op toekomstige uitdagingen.
Omgevingswet 2024: De uitdagingen (en de oplossingen) voor gemeenten
u we in het tijdperk van de Omgevingswet 2024 leven, staan gemeenten voor aanzienlijke uitdagingen. Het betrekken van burgers bij het vormgeven van de omgevingsvisie en het opstellen van concrete plannen voor de openbare ruimte is een complex proces. Een effectieve manier om een brede groep burgers te bereiken en hun mening te verzamelen over de invulling van hun gemeente is door middel van peilingen.
Gemeenten ondervinden echter twee grote uitdagingen bij het houden van opiniepeilingen: het bereiken van de doelgroep en het stimuleren van een hoge respons. Traditionele methoden zoals inloopavonden en papieren enquêtes zijn vaak niet meer voldoende. Gelukkig biedt de technologie van vandaag, met name de wijdverbreide beschikbaarheid van smartphones, nieuwe mogelijkheden. De meeste mensen gebruiken dagelijks hun smartphone, vaak gericht op hun apps. De app Gemeentepeiler, speciaal ontwikkeld voor gemeenten én burgers, maakt het mogelijk om op elk moment peilingen te verzenden naar alle burgers met de app. Deze wordt volledig aangepast aan de huisstijl van de gemeente, en burgers ontvangen een melding wanneer er een nieuwe peiling beschikbaar is, die ze snel en gemakkelijk kunnen invullen.
De wet moedigt gemeenten aan om flexibele, toekomstbestendige strategieën te ontwikkelen die rekening houden met milieu-, sociale en economische factoren. Door de inzet van digitale platforms zoals Gemeentepeiler kunnen gemeenten deze uitgebreide samenwerking effectief beheren en bevorderen, waardoor ze beter in staat zijn om aan de eisen van de Omgevingswet te voldoen en een meer leefbare en duurzame omgeving voor hun inwoners te creëren.
Participatie in de omgevingswet in 5 stappen
1: bepaal de doelstellingen voor participatie
Begin met het vaststellen van specifieke doelstellingen voor burgerparticipatie binnen de Omgevingswet. Overdenk welke aspecten van de leefomgeving en ruimtelijke ordening het meest kunnen profiteren van inbreng van burgers.
2: Brganiseer online peilingen en verzamel feedback
Zet regelmatig online peilingen op via Gemeentepeiler om inzichten, ideeën en suggesties van burgers te verzamelen. Stel vragen die aansluiten bij de gestelde doelen en geef duidelijke deadlines voor reacties.
3: Analyseer en integreer burgerfeedback
Analyseer de verzamelde data om een duidelijk beeld te krijgen van de wensen en voorkeuren van de burgers. Gebruik deze informatie om de omgevingsvisie en -plannen te verfijnen.
4: Communiceer resultaten en vervolgacties terug naar burgers
Informeer burgers via Gemeentepeiler over de uitkomsten van de peilingen en laat zien hoe hun input bijdraagt aan de besluitvorming. Dit verhoogt het vertrouwen in en de transparantie van het participatieproces.
5: evalueer en verbeter het participatieproces
Evalueer het participatieproces regelmatig en zoek naar verbeteringen in effectiviteit en betrokkenheid. Pas de aanpak aan op basis van de ervaringen en feedback van zowel burgers als de gemeente.
Dit stappenplan biedt u als gemeente de mogelijkheid om met Gemeentepeiler een dynamisch en responsief participatieproces te ontwikkelen dat voldoet aan de eisen van de Omgevingswet en bijdraagt aan een duurzamere en leefbaardere lokale omgeving.
Wat is burgerparticipatie nu eigenlijk? Lees erover in dit artikel.
Er zijn talloze doeleinden waarvoor gemeente app Gemeentepeiler kan worden ingezet zijn bijvoorbeeld om te onderzoeken hoe de gemeentelijke dienstverlening of buurttevredenheid wordt ervaren, om jeugdparticipatie te bevorderen of juist om ouderen te betrekken.
In het kader van de omgevingswet 2024 wordt ook omgevingswet participatie steeds belangrijker. Ook hier is Gemeentepeiler een praktisch hulpmiddel om de benodigde participatie te faciliteren.
Neem contact op voor meer informatie of bel 0316 849 358.
